W obecnych czasach coraz więcej mężczyzn korzysta z terapii farmakologicznych w celu zwalczania łysienia androgenowego oraz łagodzenia objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH). Jednym z najczęściej stosowanych leków w tym celu jest finasteryd, inhibitor 5-alfa-reduktazy, znany również pod nazwami handlowymi takimi jak Propecia czy Proscar. Finasteryd działa poprzez blokowanie przekształcenia testosteronu w dihydrotestosteron (DHT), co zmniejsza aktywność hormonalną w tkankach docelowych, takich jak skóra głowy i gruczoł krokowy. Działanie to przyczynia się do zmniejszenia łysienia androgenowego oraz redukcji objawów związanych z BPH, takich jak trudności w oddawaniu moczu.

Jednakże, pomimo skuteczności w leczeniu tych schorzeń, finasteryd wiąże się z potencjalnymi skutkami ubocznymi, w tym z zespołem nazywanym “post finasteride syndrome” (PFS). Zespół ten charakteryzuje się pojawieniem się różnorodnych objawów po zakończeniu stosowania finasterydu, które mogą być trwałe i znacząco wpływać na jakość życia pacjenta.

Charakterystyka Post Finasteride Syndrome

PFS definiuje się jako zespół objawów, które mogą pojawić się u pacjentów po zaprzestaniu stosowania finasterydu. Objawy te obejmują, lecz nie ograniczają się do: dysfunkcji seksualnych, zaburzeń nastroju, zmian w funkcjonowaniu układu nerwowego oraz hormonalnego.

Objawy te mogą mieć różnorodny przebieg i nasilenie, a pacjenci często zgłaszają trudności w życiu codziennym, które wynikają z tych objawów. Dysfunkcja seksualna, w tym zmniejszone libido, problemy z osiągnięciem erekcji oraz brak zadowolenia z życia seksualnego, jest jednym z najczęściej zgłaszanych problemów po zaprzestaniu stosowania finasterydu. W badaniach klinicznych odsetek pacjentów doświadczających tych objawów jest znaczący i wynosi od kilku do kilkunastu procent. Ponadto, zaburzenia nastroju, takie jak depresja, lęki oraz zmiany nastroju, mogą znacząco wpływać na psychiczne i emocjonalne samopoczucie pacjenta. Problemy z koncentracją, pamięcią oraz funkcjonowaniem układu nerwowego są również często obserwowane i mogą prowadzić do obniżenia jakości życia.

Badania i Fundacja

Post Finasteride Syndrome Foundation (PFSF) jest organizacją non-profit, która zajmuje się badaniem i dokumentacją PFS, jak również udzielaniem wsparcia osobom dotkniętym tym zespołem. Badania prowadzone przez PFSF oraz inne instytucje naukowe wykazały, że objawy PFS mogą utrzymywać się nawet po zakończeniu stosowania finasterydu, co sugeruje, że mechanizmy patofizjologiczne związane z PFS mogą być złożone i wielosystemowe.

Według doniesień naukowych opublikowanych przez PFSF oraz inne instytucje, skutki uboczne finasterydu mogą obejmować:

• Dysfunkcję seksualną: W tym zaburzenia erekcji, zmniejszenie libido, a nawet impotencję. W badaniach klinicznych odsetek pacjentów doświadczających tych objawów wynosił od 2% do 15%.
• Zaburzenia psychiczne: Takie jak depresja, lęki, zmiany nastroju, a także myśli samobójcze. Częstość występowania tych objawów była podobna i oscylowała między 3% a 10% w badaniach populacyjnych.
• Problemy neurologiczne: W tym bóle głowy, zaburzenia koncentracji i pamięci, a także możliwe zmiany strukturalne w mózgu. Dane dotyczące częstości występowania tych objawów są ograniczone, ale zostały zgłoszone w około 5% przypadków.
• Zaburzenia hormonalne: Finasteryd może wpływać na równowagę hormonalną organizmu, co może prowadzić do różnorodnych zaburzeń zdrowotnych, które mogą objawić się w perspektywie wieloletniej. Częstość występowania tych objawów jest słabo zbadana, ale dane sugerują, że może to dotyczyć około 3-5% pacjentów.

Wnioski

Badania nad skutkami ubocznymi finasterydu, w tym zespołem post finasteride, są istotne dla zrozumienia potencjalnych ryzyk i konsekwencji stosowania tego leku. Pomimo jego skuteczności w leczeniu łysienia androgenowego i łagodzenia objawów BPH, należy podkreślić, że niektórzy pacjenci mogą doświadczyć skutków ubocznych, które mogą być trwałe i znacząco wpływać na ich jakość życia.

Dane dotyczące częstości występowania skutków ubocznych finasterydu wskazują na to, że nie są one rzadkie i mogą dotyczyć znaczącej liczby pacjentów. Dysfunkcja seksualna, zaburzenia psychiczne, problemy neurologiczne oraz hormonalne mogą wystąpić u różnych pacjentów, co wymaga uwagi zarówno ze strony pacjentów, jak i lekarzy prowadzących terapie z zastosowaniem tego leku. 

Organizacje takie jak Post Finasteride Syndrome Foundation odgrywają kluczową rolę w badaniu i dokumentacji zespołu post finasteride oraz udzielaniu wsparcia pacjentom dotkniętym tym zespołem. Jednakże, w miarę jak badania nad tym zespołem są prowadzone, istnieje potrzeba kontynuacji badań, aby lepiej zrozumieć mechanizmy patofizjologiczne związane z PFS i opracować skuteczniejsze strategie zarządzania objawami.

W końcu, edukacja pacjentów i świadomość społeczna na temat potencjalnych skutków ubocznych finasterydu są kluczowe dla umożliwienia pacjentom podejmowania świadomych decyzji dotyczących leczenia oraz zapewnienia wsparcia dla tych, którzy doświadczają skutków ubocznych finasterydu. 

Taką edukację i zwiększanie świadomości na temat wyboru terapii, na którą jako pacjent się decydujesz, możesz znaleźć w naszym gabinecie. Przychodząc na konsultację, dowiesz się, jakie opcje terapeutyczne (w tym farmakologiczne) są dla Ciebie najlepsze. Być może jeśli zdecydujesz się na stosowanie farmakoterapii, wybierzesz formy leków do stosowania miejscowego? A może stosowanie farmakologii nie będzie w Twoim łysieniu konieczne? Zarezerwuj konsultację i sprawdź, jak możemy Ci skutecznie pomóc. 

Bibliografia:

Irwig MS. Persistent sexual side effects of finasteride: could they be permanent? Journal of Sexual Medicine. 2012;9(11):2927-2932.

Ganzer CA, Jacobs AR, Iqbal F. Persistent sexual, emotional, and cognitive impairment post-finasteride: a survey of men reporting symptoms. American Journal of Men’s Health. 2015;9(3):222-228.

Post Finasteride Syndrome Foundation. [Online] Dostępne na: www.pfsfoundation.org [Dostęp: 28 lutego 2024].

Melcangi RC, Casarini L, Marino M, et al. Altered methylation pattern of the SRD5A2 gene in cerebrospinal fluid of post-finasteride patients: a pilot study. Endocrine. 2019;64(2):418-424.

Di Loreto C, La Marra F, Mazzon G, et al. Immunohistochemical evaluation of androgen receptor and nerve structure density in human prepuce from patients with persistent sexual